Elma salyangozu (Pomacea bridgesii)

Elma salyangozu (Pomacea bridgesii)
«29 Nisan 2008, 01:26:05 tarihli arşivimizden»

Tatlı su akvaryumlarında en çok görülen salyangozlar, apple snail olarak da bilinen elma salyangozlarıdır. Birçok türü olmasına rağmen yurdumuzda en yaygın tür olan Pomacea bridgesii üzerinde durmakta fayda var. Diğer türler ülkemize nadir olarak getirilmektedir.

Peki nedir bu elma salyangozu? 

Bizim elma salyangozu olarak adlandırdığımız, yabancı kaynaklarda ise çoğunlukla apple snail olarak geçen bu son derece güzel ve sevimli tatlı su salyangozları, Ampullariidae ailesindendir. Bazı özelliklerini maddeler halinde sıralarsak:

Bunların ana vatanı çoğunlukla Amerika ve Afrika kıtasının tropikal sulak alanlarıdır. Başka yerlere de götürülmüşlerdir. 1980'li yıllarda sofra salyangozu olarak Güney Doğu Asya'ya da götürülmüşlerse de pek ilgi görmemiştir. Ama o bölgelere de yayılmışlar ve kısmi olarak tarım alanlarına zarar vermişlerdir.

Eşeysiz üreme olayları bildirilmişse de bu salyangozların cinsiyetleri ayrıdır. Diğer salyangozlar erdişi olmasına rağmen elma salyangozları erdişi değildir.

Sayfamızda asıl anlatılmak istenen, Pomacea bridgesii türüdür. Bunların çok geniş bir beslenme şekli vardır. Çürük yapraklardan taze yapraklara, ölmüş balıklardan meyve-sebzeye kadar birçok şeyi severek yerler.

Pomacea bridgesii türü, yumurtalarını suyun dışına bırakır. Yavrular 7-14 gün içinde yumurtadan çıkıp suya girerler. Yumurtaların kesinlikle suya temas etmemesi gerekir. Tertemiz bir akvaryum suyu, yavruların çoğunun aç kalmasına sebep olabilir. Bu yüzden hafif yosunlanmış kaya ve kütükler, camlar, bunlar için faydalıdır. Erişkinliğe geldiklerinde ortalama 4-6 cm. çapa ulaşırlar.

Bu canlıların tabii ki birçok düşmanı vardır. Bunları kısaca sayarsak:

Botia, tetraodon, bazı sihlid türleri (Pseudotropheus, Melanochromis, Cichlasoma, Aequidens gibi), Osphronemus ve Trichogaster cinsi guramiler, beta, ve güneş balıkları (Lepomis) türü balıklar, iri kurbağalar ve semenderler, timsahlar, bazı yılan ve kaplumbağa türleri...

Yukarıda sayılan canlılar, bu elma salyangozlarının doğal avcılarıdır. Bir arada tutmamak gerekir. Konumuz akvaryum olduğuna göre; bu sevimli salyangozları kesin olarak labirent balıkları, Afrika ve iri yapılı Amerika sihlidleri, puffer türleri, botya türleri ile aynı akvaryumlarda bakmamak gerekir.

Bu güzel salyangozlar için 20-30 litrelik bir akvaryum yeterlidir. Burada önemli olan; erişkin salyangozların kabuklarını tamamen örtebilecek bir su tabakasıdır. Yani en az 4-5 cm. yüksekliğinde bir su olmalıdır; daha fazlası tabii ki daha iyidir. Bunlar küçük ve ince yapraklı akvaryum bitkilerini yiyebilirler. Bu yüzden bitki seçimine dikkat etmek gerekir. Tavsiye olarak Anubias, Cryptocoryne türleri verilebilir. Bu salyangozlar bazen bol bitkili bir akvaryumda bile açlıktan ölebilirler. Bu yüzden sıklıkla ince dilimlenmiş salatalık, ıspanak, dip yemleri, suya batırılmış balık yemleri verilebilir. Elma salyangozlarının bulunduğu bir akvaryumda fazladan atılmış yemler hiçbir zaman boşa gitmez. Bu canlılar genellikle gündüzleri kuytu ve loş yerlerde beklerler ve geceleri faaliyete geçerler. Bu salyangozların salgıladıkları bazı maddelerin, yavru balıklara iyi geldiği de bildirilmektedir.

Salyangoz türlerinin hemen hemen hepsi kabuk gelişimi için kalsiyuma ihtiyaç duyarlar. Elma salyangozlarının bakıldığı akvaryumun suyunun da mümkün olduğunca pH'ı 7 ve üzerinde olmalıdır. pH düştükçe kabukları incelebilir. Sıcaklık arttıkça salyangozların faaliyetleri de artar. Sıcaklık konusunda dikkat etmek gerekir; sıcaklığın mümkün olduğunca 18 C'nin altına düşmemesi ve 28 C'nin üzerine çıkmaması gerekir.

Savunma mekanizmaları da ilginçtir. Su yüzeyine çıktığında bir tehdit hissederse kabuğundaki kapağı kapatıp hızla dibe düşerler. Bir de bunların yumurtaları çok acı olduğu için düşman canlılar genelde yumurtalara veya erişkinlerin üreme organlarına dokunmazlar.

Bu minik ve sevimli canlılar için en uygun tank; uygun bitki türleri ile donatılmış bol bitkili bir tanktır. Tetra türleri, melek balığı ve diskus gibi sakin sihlidler bunlar için iyi birer arkadaştırlar. Lepistesler başta olmak üzere bütün canlı doğuran balık türleriyle bir arada rahatlıkla bakılabilirler.

Elma salyangozlarında üreme:

Elma salyangozlarındaki üreme,birçok faktöre bağlıdır.İlk gereken bir erkek ve bir dişi salyangozdur.Burada ilk sorunla karşılaşırız:Her iki cinse sahip olduğumuzu nereden ve nasıl anlarız?Tecrübesi olmayanlar için maalesef aradaki farkı anlamak oldukça zordur.Olayı garanti altına almak için en güzeli,birden çok salyangozu bir arada barındırmaktır.

Bunun dışında,salyangozların çiftleştiklerine ve yumurta bıraktıklarına emin olmalıyız. Yüksek ısı dereceleri ve yeterli beslenme, tetikleyici rol oynamaktadır. Unutulmaması gereken olay, bazen çok sabır gerekmektedir, çünkü çevresel faktörler, hatta mevsimsel değişimler bile bu süreçte etkendir.

Yumurtalar,dişinin vücudunda geliştiklerinde,dişi yumurtlayabileceği bir yer arayışına geçer. Tercih edilen yer genellikle gece, su dışında bulunan bir cam kenarı veya tank kapağı olabilir. Şayet elma salyangozu tabiatta bir su akıntısında yaşamını sürdürüyorsa, yumurtlaması su yüzeyine yakın herhangi bir objede gerçekleşir. Anlaşılacağı gibi,elma salyangozunun yumurtlaması, her hali karda suya yakın bir yerde olur. 

Yumurtalar:

Yumurtalar dişi tarafından tek yumurtlanır ve üst üste sıkı bir şekilde tutturulur. İlk başlarda yumuşak bir yapıları vardır,ve süt rengini andırırlar,ancak birkaç saat içinde sertleşmeye yüz tutarlar.Yumurtalarda,cinslerine bağlı oluşan renklenme (beyaz, yeşil, açık pembe veya portakal rengi) 1-2 gün içerisinde meydana gelir.

Yumurtalar sürekli nemli tutulmalıdır,ancak hiçbir zaman ıslak veya su altında bulundurulmamalılar, yoksa yavru salyangozlar boğulmaya maruz kalırlar. Eklemek de fayda var,buhar camı ile üstü kapalı bir akvaryumda sorun çıkmaz.

Unutulmaması gereken bir durum vardır,o da bazı cins elma salyangozlarının su altına yumurtalarını bırakmalarıdır (örneğin, Marisa cornuarietis).Bu elma salyangozu cinsi yumurtalarını topak şeklinde su altına bırakmaktadır.

Salyangoz yavruları:

2-4 hafta arasında (ısıya bağlı), yavrular doğmaya başlarlar. Kozanın rengi koyulaşır ve beher yumurtada  bulunan yavru yumurta zarını yiyerek suya düşer.

Birçok balık yavruları yiyebileceği için ayrı bir tanka alınmalarında fayda vardır. Yavrulara zarar vermeden toplamak oldukça zordur,ancak yumurtaların birbirlerine yapışık durdukları kozalak, tümüyle güvenli bir yere nakledilebilir: Yumurtalar biraz ıslatılır ve camın dışına doğru (yani yukarıya) çekilir ve yeni tankın içinde yüzen herhangi bir nesneye yerleştirilirler.

İkinci bir alternatif olarak yavruların doğumlarından kısa bir süre öncesine kadar beklenir ve kozalak ayrı tankın içine eklenir veya yavrular kendilerini çevreleyen yumurta zarından çıkartılır: Kozalak iki parmak arasına alınır ve parmaklar su içindeyken kozalak yavaşça çevrilir (parmaklar arasında). Gereken özen gösterilerek yapılırsa, bu yöntemde de yeteri kadar sağlıklı yavru elde edilir.

Doğumdan sonraki ilk günlerde, yavrular suda bulunan yosun cinsleriyle ve yem artıklarıyla  beslenirler. Su değerleri oturmuş bir tankta,yavrulara yetecek düzeyde besleyici madde zaten her zaman mevcuttur. Değerleri oturmamış bir akvaryumda biraz yavru yemi serpiştirmek yavruların aç kalmalarını önleyecektir.

2 hafta sonra yavrular ebeveynlerinin besinlerinden tüketebilecek düzeye gelirler.

Bitkili bir akvaryumda elma salyangozları:

Akvaryum camının üstüne yapıştırılmış elma salyangozu yumurtaları: